O projekcie w Winnicy

Jednym z czterech partnerów, realizujących projekt powiatu staszowskiego pt. ,,Zasłużeni dla Polski”, z programu ,,Niepodległa” Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, jest Sobotnio-Niedzielna Szkoła przy Konfederacji Polaków Podola w Winnicy na Ukrainie.

Tam też, w dniach 9 – 11 sierpnia br. realizowano kolejny etap zdania, polegający na zebraniu informacji na temat 10 bohaterów projektu, miejscem urodzenia i działalnością związanych z Podolem. Wśród tego znakomitego grona zasłużonych w wywalczeniu po latach zaborów niepodległości Polski, a następnie w tworzeniu solidnych podstaw gospodarczych, kulturowych, militarnych i naukowych powstałego państwa, znaleźli się:

• Ignacy Jan Paderewski (1860-1941), pianista, kompozytor, działacz niepodległościowy, mąż stanu i polityk,
• Stefan Drzewiecki (1844–1938) – polski inżynier i wynalazca, pionier żeglugi podwodnej, a także lotnictwa,
• Konstanty Matyjewicz-Maciejewicz (1890-1972) – kpt. żeglugi wielkiej, pierwszy kapitan ,,Daru Pomorza” w latach 1930-1938,
• Aleksander Januszkiewicz (1872-1955) – profesor nauk medycznych, rektor Uniwersytetu im. Stefana Batorego w Wilnie,
• Mieczysław Pruszyński (1910-2005) – obrońca Tobruku, następnie pilot RAF-u, a także 5 braci:
• Tadeusz Grocholski (1887-1920), dowodzący pociągiem z polskimi uchodźcami, zamordowany przez bolszewików w Płoskirowie, w czerwcu 1920 roku,
• Remigiusz Grocholski (1888-1965) płk Wojska Polskiego, adiutant marszałka J. Piłsudskiego, uczestnik Powstania Warszawskiego,
• Michał Grocholski (1891-1924), oficer 12. Pułku Ułanów Podolskich, zamordowany w czasie obrony własnego majątku,
• Kazimierz Grocholski (1893-1939), prezes związków ziemiańskich w Wielkopolsce, rozstrzelany przez hitlerowców w październiku 1939 roku w Gostyniu,
• Ksawery Grocholski (1903-1947) działacz niepodległościowy po zakończeniu II wojny światowej, zamordowany przez UB w więzieniu na Rakowieckiej w Warszawie.

Zebrane w winnickich bibliotekach i archiwach informacje na temat ww. postaci, wzbogacą dotychczas zgromadzony materiał projektu z którego powstaną dwie jednakowe ekspozycje wystawowe, na które złożą się 2 obrazy, zdjęcia bohaterów projektów oraz katalogi wystawy w językach: polskim, ukraińskim i angielskim. Jeden z finalnych produktów projektu zostanie przekazany Polskiej Sobotnio–Niedzielnej Szkole przy Kongresie Polaków Podola w Winnicy, a drugi do Muzeum Ziemi Staszowskiej.

Oprócz ww. 10 postaci wybitnych Polaków z Podola, w projekcie przedstawiono jeszcze 4 osoby, swoją działalnością bądź miejscem urodzenia związane z powiatem staszowskim, którymi są:

• marszałek Józef Piłsudski (1867-1935) – dowodzący I Brygadą Legionów w walkach na ziemi staszowskiej w lipcu 1914 roku,
• Artur Radziwiłł (1901–1939) – właściciel Rytwian k/Staszowa, podchorąży w czasie wojny polsko-bolszewickiej, poległy w wojnie obronnej 1939 roku,
• Józef Kostrzewski, (1875-1934 ) – urodzony w Sichowie Dużym, pierwszy burmistrz Przemyśla w latach: 1918–1926,
• Joachim Wołoszynowski (1870-1945) – twórca spółdzielczości rolniczej na Podolu, dziennikarz, polityk, poseł i senator II RP.

Zakończenie projektu planowane jest w końcu września br., a jego promocja w szkołach powiatu staszowskiego oraz miasta Winnica, dla słuchaczy Uniwersytetu Trzeciego Wieku i innych zainteresowanych środowisk, potrwa do kończ bieżącego roku.

Tekst i foto: Jan Mazanka
oraz foto: Arch. Konsulatu Generalnego RP w Winnicy